İmzalanan gümrük birliği anlaşması ve Avrupa Birliğine uyum yasalarının kabulü ile birlikte tüm hizmet sektörlerinde zorunlu olmaya başlayan ve büyüme için şart olan kalite belgeleri, özellikle yurt dışına yapılacak ihracatlar için olmazsa olmaz önceliktir. İnsan sağlığına büyük katkısı bulunan toz maskeleri de kalite standartlarına uyması gereken kategorilerden bir tanesi olup çeşitli belgelere sahip olması zorunlu bir alandır. Peki nedir bu belgeler? EN 149:2001 + A1:2009 Belgesi; EN 149 insan sağlığını koruyucu uygulamalar arasında yer alan ve bakım gerektirmeden tek seferlik kullanılan sis, duman ve toz maskelerine Avrupa birliğince verilen standardı simgeleyen ibaredir. Bu kademelerin açılımı şu şekildedir. FF ibaresi yüz maskesinin İngilizce kısaltma ibaresidir, buna göre; P1; mekanik çalışmalarda ortaya çıkan tozların zararlı bileşenler içermediği ortamları P2: MAK değeri 0,1 mg/m3 den yüksek olan toksik tozlarının bulunduğu ortamlar P3 : MAK değerleri 0,1 mg/m3’den daha küçük olan toksik, kanserojen, radyoaktif içeren tozların bulunduğu ortamlar Gümrük birliği ile belirlenen bu standartlar 2001 yılında Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde yenilenerek EN 149:2001 ibaresini aldı. CE Belgesi; Avrupa Birliği’nin belirlediği standartlara uygun anlamına gelen ve yurt dışına ihracatı yapılacak her üründe aranan bir belgedir. Daha doğrusu satışa sunulan ürünün ambalajı üzerine düşülmesi gereken bir ibaredir. Elbette ki bu ibare toz maskelerinde de mutlak surette aranmaktadır. 11 A Kalite Belgesi; Avrupa Birliği ülkelerine ihracat yapabilmenin ön şartlarından olan CE belgesini veren kuruluşlar tarafından numune olarak alınan ürün üzerinde yapılan inceleme ve tabi tutulan deneylerden sonra usüllere uygun ise verilen belge çeşididir.

Standarda göre üretilen maskeler filtrelerine göre 3 kategoride koruma sağlar. Bunlar FFP1-FFP2 ve FFP3’tür.
FF- Face Filter ( yüz maskesi )
P1-MAK değeri 5 mg/m3 ten büyük olan mekanik çalışmalar sonucu ortaya çıkan toksik (zehirli) olmayan tozlar (temizlik vb. durumlarda ortaya çıkan kaba tozlar).
P2-MAK değeri 0,1 mg/m3 ten büyük olan ve 0,1 mg/m3 – 5 mg/m3 arasında toksik (zehirli) ince tozlar, duman ve buharlar ( örnek pamuk tozu, silis, birçok metal tozları).
P3-MAK değeri 0,1 mg/m3 ten küçük olan toksik (zehirli), radyoaktif, kanserojen ince tozlar (örneğin asbest, kobalt metali ve tozu, nikel, krom, gümüş, platinyum tuzları, kalay bileşenleri).

Çeşitli kimyasal maddelerin kapalı işyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve orada günde 8 saat çalışacak olanların sağlıklarını bozmayacak olan azami miktarlarına MAK değeri denir. MAK değeri kimyasal etkenin ortamda hiç bir zaman aşmaması gereken düzeye-limite-sınıra işaret eder. Günde 8 saat ve haftada 45 saatlik çalışma süresi için kapalı işyeri ortamında bulunmasına izin verilen ve gün boyu çalışanların sağlıklarını bozmayacak maksimum kimyasal madde konsantrasyonudur. Kanserojen (kanser yapan) maddeler için MAK değeri yoktur. MAK kavramı daha çok toksik (zehirleyici) etkisi olan kimyasal maddeler için kullanılmaktadır. MAK düzeyinin aşılması durumunda «Akut Toksik Belirtilerinin» ortaya çıkacağı kabul edilir. Eğer ortamda demir, çelik, lehim, döküm vb işlemlerden kaynaklı gaz, duman vb var ise o takdirde aktif karbonlu maskeler kullanmak gerekir.

FFP1 Maskeler ortamda bulunan kirleticinin eşik sınır değerin 4 katına kadar ( APF-Atanmış olan Koruma Faktörü 4 X OEL – NPF-Nominal Koruma Faktörü 4 X OEL),
FFP2 Maskeler ortamda bulunan kirleticinin eşik sınır değerin 10 katına kadar (APF-Atanmış olan Koruma Faktörü 10 X OEL – NPF-Nominal Koruma Faktörü 12 X OEL),
FFP3 Maskeler ortamda bulunan kirleticinin eşik sınır değerin20 katına kadar (APF-Atanmış olan Koruma Faktörü 20 X OEL – NPF-Nominal Koruma Faktörü 50 X OEL) koruma sağlarlar.

Nominal Koruma Faktörü Solunum Koruyucu Maskelerin laboratuvar koşullarındaki testler esnasında ortaya çıkan performansı ile belirlenmiş olan teorik koruma seviyesidir. Atanmış Koruma Faktörü ise en az %95 yeterli eğitilmiş ve kullanıcının denetlendiği ortamda maskenin ortaya koyduğu koruma performans seviyesidir. APF Performansının ortaya konması, ölçülmesi ve takip edilmesi çok kolay bir durum değildir. Ancak bu hesaplamalar ortalama değerler üzerinden yapılmıştır. P1 filtrelerde APF Değeri 4 OEL, P2 filtrede 10 OEL, P3 filtrede ise 20 OEL belirlenmiştir. Maske koruma seviye değerlendirmelerinde APF değerlerini dikkate almak daha güvenlidir.

Çalışılan ortamın koşulları, havası, maruz kalınan maddelerin yapısına göre değişen Toz Maskesi Kullanım Süresi, minimum 3 saat ile maksimum 1 gün olarak belirlenmektedir. Yine de 8 saat ara ile değiştirilmesi tavsiye ediler. Maskenin yüz ile uyum sağlaması, nefes alıp verebilmeyi kolaylaştırması, Solunum Maskesinin Kullanım Süresi konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli noktalar arasında yer alırken, ortamda yeterli oksijen döngüsünün gerçekleşip gerçekleşmediğinin takibi de sağlıklı bir solunum korunma sisteminin oluşturulmasının en etkin yoludur. Doğru ortamda, doğru seçim yapılmış maskenin, kullanım süresi göz önünde bulundurularak kullanılması, insan sağlığını tehdit edici faktörlerin ortadan kaldırılmasına, iş ve can güvenliğinin sağlanmasına büyük katkı sağlar. Yani şu veya bu maskenin kullanım süresi konusunda net bir bilgi vermek tamamen yanıltıcı ve yanlış olur. Çünkü şartlar ve kişiler bu konuda tamamen belirleyici unsurdur ve kriterler her zaman şahıslara göre farklılık gösterir. O nedenle maskelerin ne kadar süre boyunca etkili olduğunu bilmek önemlidir ancak, kullanıcıların kendilerini ve bulundukları ortamı doğru analiz ederek belirleyici olmaları daha kesin kriterleri oluşturur.

Ventil halk arasında bilindiği gibi filtre değildir. Sadece rahat nefes vermeyi sağlayan bir araçtır. Ventilin içindeki yaprak nefes alırken ventil deliğini kapatır ve maskeden nefes alınmasını sağlar, nefes verirken ventil deliğini açılarak rahat nefes vermeyi sağlar. Böylelikle yüksek hava direnci olan maskelerde nefes vermeyi kolaylaştırır.

TOZ: Çeşitli organik ve inorganik maddelerden aşınma, parçalanma, öğütme, yanma veya mekanik olarak kırma, parçalama, delme, öğütme işlemleri sırasında ve sonucunda oluşan, büyüklükleri 100 mikrona kadar değişebilen, kimyasal özellikleri kendisini oluşturan kimyasal maddenin yapısına benzeyen zerrecik maddelere toz tanımlaması yapılır. Tozlar kimyasal kökenine göre iki gruba ayrılır: 1. Organik Tozlar: a) Bitkisel kökenli tozlar (pamuk tozu, tahta tozu, un tozu, saman tozu v.s.) b)Hayvansal tozlar (tüy, saç v.s.) c)Sentetik bileşenlerin tozları (DDT, trinitro toluen vs.) 2. İnorganik Tozlar: a)Metalik tozlar (demir, bakır, çinko tozu vb.) b)Metalik olmayan tozlar (kükürt, kömür tozu) c) Kimyasal bileşiklerin tozları (çinko oksit, manganez oksit gibi) d) Doğal bileşiklerin tozları (mineraller, killer, maden cevherleri vs.)

İş kollarının ve iş yerlerinin çeşitliliğine göre toz sorunu ile karşılaşılmaktadır. Toza maruz kalmada öncelikli iş kolları aşağıdaki gibi sıralanmıştır.
Patlatma, kırma, delme ve öğütme işleri.
Maden ocakları.
Yol, Tünel ve baraj yapımı işleri.
Döküm işleri (kum ve grafit).
Porselen sanayi.
Tuğla ve kiremit sanayi.
Mermer sanayi.
Çimento sanayi.
Kaynak işleri.
Cam sanayi.
Pamuklu dokuma sanayi ve çırçır sanayi.
Tahıl siloları, un değirmeni ve un fabrikaları.
Tutun sanayi.
Ağaç doğrama ve mobilya işleri.
Metal sanayi.
Demir ve çelik endüstrisi.
Kumlama ve raspa işleri.
Nakliyat.
Depolama ve yüzeylerin işlenmesi.